MAKSYMILIAN GWINCIŃSKI

sylwetka mitologiczna – Xuanwu

Xuanwu, znany również jako Czarny Żółw, jest jednym z najważniejszych bóstw taoistycznych. Symbol północy, patron ludzi uprawiających sztuki walki, który osiągnął status bóstwa przez całkowite oddanie się Drodze.

Mity są nieodłączną część wszystkich kultur świata. Pomimo podobieństw w strukturze i funkcjonalności, każda historia mitologiczna ma swój własny charakter. Niektóre mitologie są bardzo uporządkowane i klarowane (np. hinduska czy grecka) natomiast inne pogmatwane tak bardzo, że tylko znając paradygmat danej społeczności jesteśmy w stanie zrozumieć opowieść. Poczynając od tego wpisu, będę przybliżał sylwetki różnych postaci mitologicznych z różnych kultur świata. Niektóre teksty będą bardziej encyklopedyczne, niektóre bardziej eseistyczne. Na pierwszy ogień Chiny i Czarny Żółw.

Xuanwu („Mroczny Wojownik” lub „Tajemniczy Wojownik”) jest jednym z najważniejszych bóstw panteonu taoistycznego. Opisywany jako byt władający żywiołami oraz zdolny do uprawiania potężnej magii. Czczony jako bóstwo północy oraz patron ludzi uprawiających sztuki walki. Przedstawiany jako wojownik w imperialnych szatach, w lewej dłoni dzierżący pieczęć trzech gór natomiast w prawej miecz, który wedle legendy należał wcześniej do Lü Dongbina, jednego z Ośmiu Nieśmiertelnych.

Xuanwu  w kulturze chińskiej pojawia się w czasie panowania dynastii Han. Początkowo pojawiał się pod postacią żółwia, którego oplata wąż. Ta postać, nazywana „Czarnym Żółwiem” występuje  we wszystkich kulturach dalekiego wschodu, m. in w Korei, czy Japonii, gdzie znany jest jako „Genbu”. Dopiero w połowie średniowiecza zaczęto nadawać bóstwu postać antropomorficzną.

Istnieje kilka legend na temat genezy bóstwa. Jedna z historii opowiada, że na początku swej drogi Xuanwu był księciem  Jing Le State z północy chińskiej prowincji Hebei. Nie mogąc pogodzić się z ciężkim losem zwykłych ludzi, zrezygnował ze wszelkich zaszczytów i osiadł w górach, poświęcając swoje życie Drodze (Tao), by ostatecznie dostąpić wniebowstąpienia.

Wedle innej legendy, Xuanwu był pozbawionym litości rzeźnikiem, który w trakcie swej pracy zabił bez skruchy mnóstwo zwierząt. Pewnego dnia poczuł nagły przypływ żalu w związku ze wszystkim istotami których pozbawił życia. Postanowił porzucić swoje dotychczasowe życie i podobnie jak Jing Le State, udał się w góry bo oddać się kultywowaniu Drogi. Mijały lata. Razu jednego pomagał napotkanej kobiecie wyprać jej zakrwawione szaty w górskiej rzece. Gdy zamoczył ubranie w wodzie ukazały się przed nim słowa „Ciemne Niebiańskie Najwyższe Bóstwo”. Owa kobieta okazała się boginią miłosierdzia Guanyin. Pragnąc odkupić swoje grzechy, Xuanwu rozpruł swój brzuch i zanurzył wnętrzności w rzece. Woda przez nią płynąca momentalnie stała się mętna, jednak po chwili powróciła do swej krystalicznej barwy. Wnętrzności spłynęły w dół rzeki. Całe zdarzenie obserwował Nefrytowy Cesarz, najwyższe bóstwo chińskiego panteonu, który dogłębnie poruszony szczerością czynu Xuanwu uczynił go nieśmiertelnym. Niestety to śmiertelne co spłynęło wraz z prądem rzeki zamieniło się po pewnym czasie w dwa monstra: Żółwia i Węża. Potwory terroryzowały okolicznych ludzi aż do momentu gdy Xuanwu powrócił na ziemię by nad nimi zapanować. Jedna z wersji legendy głosi, że pokonane monstra stały się środkiem transportu bóstwa, natomiast inna, że zwierzęta stały się generałami stającymi zawsze u jego boku.

Mitologia chińska na przestrzeni wieków ulegała wielu zmianom. Dynastie walczące o dominacje nad krajem często przystosowywały rangę, znaczenie a nawet imiona bóstw pod swoje własne cele, dlatego ciężko jest jednolicie opisać sylwetkę danej postaci mitologicznej. Na początku XI w. cesarz Zhenzong z dynastii Song nakazał zmianę imienia Xuanwu na Zhenwu (Doskonały Wojownik) by uniknąć tabu związanego z imieniem przodka dynastii Song, Zhao Xuan-Lang. To właśnie Zhenzong był prekursorem przedstawiania Xuanwu czy Zhenwu pod postacią człowieka. Ranga bóstwa urosła za panowania dynastii Ming, pomiędzy XIV a XVII wiekiem, gdzie „Doskonały Wojownik” był czczony jako opiekun cesarstwa.

Przedstawiona przeze mnie sylwetka tej pasjonującej postaci to zaledwie jej zarys. „Czarny Żółw” jest bytem wieloaspektowym, występujących w kilku kulturach i by w pełni zrozumieć głębie jaką ze sobą niesie trzeba by wielu przeczytanych książek, które są dostępne głównie w języku chińskim. Zainteresowanych poszerzaniem wiedzy na temat mitologii chińskiej odsyłam do dzieła „Taoism and Arts of China” autorstwa Sthepena Little’a i Shawna Eichmana.